Al tientallen jaren onderzoeken wetenschappers over de hele wereld, en ook in Nederland, de effectiviteit en werking van mindfulness. Het staat inmiddels onomstotelijk vast dat mindfulness een wetenschappelijk bewezen effectieve behandeling is voor veel doelgroepen bij heel veel verschillende klachten en aandoeningen.
Hieronder vind je een overzicht van de belangrijkste en meest recente onderzoeken. Ze zijn gesorteerd naar doelgroep of aandoening. Klik op de link om verder te lezen.
Bewezen effectief bij o.a. stress, angst, pijn en depressie
Nog niet zo
lang geleden is een grote meta-analyse gepubliceerd die 142 studies samenvat, met in totaal 12.005 patiënten
die verschillende psychiatrische aandoeningen hadden. Hieruit bleek dat op mindfulness gebaseerde
behandelingen bij vele aandoeningen veelbelovend zijn en dat vooral goede resultaten worden geboekt bij
depressie, pijn en verslavingen (Goldberg et al. 2018).
Ook een andere meta-analyse vond dat mindfulness-based stress reduction (MBSR) en mindfulness-based cognitive therapy (MBCT) symptomen van depressie, angst en stress verminderen en kwaliteit van leven en fysiek functioneren verbeteren (Gotink, 2015).
Hieronder vind je per doelgroep een toelichting op de resultaten.
Werknemers
Nog niet zo lang geleden is een grote meta-analyse
gepubliceerd die 142 studies samenvat, met in totaal 12.005 patiënten die verschillende psychiatrische
aandoeningen hadden. Hieruit bleek dat op mindfulness gebaseerde behandelingen bij vele aandoeningen
veelbelovend zijn en dat vooral goede resultaten worden geboekt bij depressie, pijn en verslavingen (Goldberg
et al. 2018).
Kinderen en hun ouders
Mindfulnessprogramma’s speciaal voor ouders en
kinderen (mindful parenting) worden steeds populairder. Deze programma’s hebben hun oorsprong in de
mindfulnesstraining MBSR en MBCT en richten zich op de ouder-kind relatie. Uit een recent literatuuroverzicht
blijkt dat het leidt tot minder stressklachten en een groter emotioneel bewustzijn over hun kinderen bij
ouders en tot minder ADHD symptomen bij de kinderen (Townshend
et al. 2016).
ADHD
Inmiddels zijn vier studies uitgevoerd naar de effectiviteit van
MBCT bij ADHD. Over de eerste drie studies is een meta-analyse gedaan, waaruit blijkt dat mindfulness ADHD
symptomen, zoals symptomen van aandachtstekort en hyperactiviteit, kan verminderen (Cairncross
& Miller, 2016). Omdat sommige studies in deze meta-analyse klein en niet gerandomized waren, en de
follow-up periode klein, moeten deze resultaten voorzichtig geïnterpreteerd worden.
Onlangs
zijn de eerste resultaten bekend geworden van een grote randomized controlled trial uit het Centrum
Mindfulness van het Radboudumc. Deze studie laat zien dat ADHD symptomen afnemen tot en met 6 maanden na het
einde van de training in vergelijking met reguliere zorg (Janssen
et al. 2018).
ASS
Er zijn nog niet zoveel onderzoeken gedaan naar mindfulness voor
volwassenen of kinderen met ASS. Daarom moeten de resultaten van de hieronder besproken onderzoeken
voorzichtig geïnterpreteerd worden.
Uit een onderzoek naar de effecten van een mindfulnesstraining
aangepast voor volwassenen met autismespectrum stoornis (MBT-AS), bleken gemiddelde tot grote effecten te
bestaan in de verbetering van angst- en depressieve klachten en piekeren (ruminatie) in de interventie groep
in vergelijking met de controle groep (Spek,
van Ham, & Nyklicek, 2013). Daarnaast bleek een toename van positieve stemming in de
interventiegroep, die niet werd teruggevonden in de controlegroep.
Een andere randomized controlled
trial keek naar het effect Mindfulness-Based Stress Reductie (MBSR) voor ouders op hun kinderen met ADHD (Neece, 2014). Daarbij werd
vermindering gevonden in de hyperactiviteit onder de kinderen. Naast deze gerandomiseerde trials zijn ook
verschillende ongecontroleerde onderzoeken. Resultaten daarvan laten een veelbelovend beeld zien.
Depressie
De mindfulnesstraining MBCT is oorspronkelijk ontwikkeld om
terugval te voorkomen bij mensen die eerder depressief waren. In de meest recente meta-analyse van de tot nu
toe beschikbare gerandomiseerde gecontroleerde studies gericht op terugvalpreventie bij depressie werden alle
data van in totaal 1258 deelnemers samengevoegd (Kuyken
et al., 2016). Hieruit bleek dat MBCT in vergelijking met ‘gebruikelijke zorg’ effectiever was. MBCT was
zelfs een klein beetje meer effectief dan antidepressiva (medicatie). Dit laatste vond het Radboudumc niet
terug in haar eigen onderzoek, waarbij een combinatie van medicatie en MBCT effectiever bleek dan MBCT waarbij
medicatie wordt afgebouwd (Huijbers,
2016).
Uit ander onderzoek is gebleken dat MBCT niet alleen effectief is in het voorkomen van
terugval, maar ook in het verminderen van depressieve klachten bij mensen met een huidige depressieve stoornis
(Strauss et al., 2014; van
Aalderen et al., 2012). Bij mensen met chronische, therapie-resistente depressie bleek MBCT te leiden tot
een grotere kwaliteit van leven (Cladder-Micus
et al., 2018).
Dementie
Onderzoek uitgevoerd door Boxtel et al. aan de Universiteit
Maastricht geeft aanwijzingen dat het gelijktijdig en in dezelfde groep trainen van mensen met dementie en hun
mantelzorgers mogelijk is en positieve effecten heeft voor mensen uit beiden groepen. Individueel worden
ervaringen gerapporteerd van ontspanning, zelfbewustzijn, acceptatie en veerkracht. Bij de mantelzorgers was
een lichte verbetering van de kwaliteit van leven te zien.
Er zijn sterke aanwijzingen
dat een dyadetraining (dyade = persoon met een aandoening –in dit geval dementie– samen met de mantelzorger)
aanzienlijke meerwaarde kan hebben in de ondersteuning van een chronisch ziekteproces (zie onder meer van
Boxtel e.a., 2019).
Uiteindelijk
was de survey de opmaat voor de ontwikkeling van een speciaal trainingsprogramma: TANDEM (Training AaNdacht
voor mensen met Dementie en Mantelzorgers), dat werd gebaseerd op de bekende Mindfulness-based Stress
Reduction training (MBSR) en waarin input van inhoudsdeskundigen en recente inzichten vanuit het
dementieonderzoek werden geïntegreerd. De resultaten van de eerste haalbaarheidsstudie met deze training
werden onlangs gepubliceerd (Berk
e.a., 2019).
Paniekstoornis
Uit de eerste onderzoeken die zijn gedaan, blijkt dat
MBCT mogelijk positieve heeft op de behandeling van mensen met een paniekstoornis. Zo zijn er aanwijzingen dat
MBCT kan resulteren in vermindering van angst en piekeren bij patiënten met paniekstoornissen of
gegeneraliseerde angststoornis (Kim et
al., 2009). Kim en collega’s (2016) suggereren dat MBCT ook zou kunnen leiden tot een grotere mate van
tolerantie voor onzekerheid. Tot slot stellen Kim et al. (2010) dat MBCT mogelijk een toegevoegde waarde kan
hebben als aanvulling bij farmacotherapie in patiënten met paniekstoornissen.
PTSS
Recent is een meta-analyse uitgevoerd naar de effectiviteit van
mindfulness interventies op de post-traumatische stress stoornis (PTSS;
Hopwood & Schutte, 2017). In dit onderzoek werden 18 studies meegenomen, waarbij tweederde van de
deelnemers veteranen waren. Hieruit bleek dat mindfulness interventies effectief zijn in het verminderen van
PTSS symptomen. Deze data suggereert dat mindfulness een goede aanvulling kan zijn op andere behandelingen
voor PTSS.
Bipolaire stoornis
De effectiviteit van MBCT voor mensen met een
bipolaire stoornis is nog niet zoveel onderzocht. Er is een aantal kleine pilot- en haalbaarheidsstudies
uitgevoerd (Deckersbach et al., 2012; Miklowitz et al., 2009; Weber
et al., 2010; Williams et
al., 2008. Resultaten van deze studies zijn veelbelovend. Over het algemeen rapporten mensen met een
bipolaire stoornis een afname van depressieve en angstklachten na het volgen van een MBCT-training. Tot op
heden is er slechts één randomized controlled trial uitgevoerd naar de effecten van MBCT bij mensen met een
bipolaire stoornis (Perich,
Manicavasagar, Mitchell, Ball, & Hadzi-Pavlovic, 2013). Deze studie vergeleek 48 MBCT deelnemers met
47 controle deelnemers. Er werden echter geen effecten van de MBCT-training gevonden op depressieve of
manische klachten, maar wel een afname in angstklachten na het volgen van de MBCT mindfulnesstraining.
Kanker
Onderzoeken laten sinds 2000 zien dat MBSR positieve effecten
heeft op angst- en depressieve klachten bij mensen met kanker (Speca
et al. 2000). MBSR en MBCT hebben middelgrote hebben effecten op het verminderen van psychische klachten
in vergelijking met de gebruikelijke zorg (Cramer
et al. 2012; Piet, Würtzen, and Zachariae 2012; Zhang et al. 2016).
Recente
onderzoeken hebben ook verbeteringen gerapporteerd op angst voor terugkeer van kanker, pijn, vermoeidheid,
kwaliteit van leven en welzijn (Carlson et
al. 2013; Johannsen et al. 2016; Lengacher et al. 2016; van
der Lee and Garssen 2012). Daarnaast laten de eerste studies ook zien dat MBSR effectiever is in het
verminderen van psychische klachten dan actieve controlegroepen, zoals lotgenotengroepen en een
voedingseducatie programma (Carlson et al.
2013; Henderson et al. 2012).
Waar het merendeel van de studies met name vrouwen met borstkanker hebben onderzocht, kijken recente studies
ook naar andere populaties zoals prostaatkanker (Chambers
et al, 2016).
Ook het Radboudumc Centrum voor Mindfulness doet onderzoek naar mindfulness voor
kankerpatiënten. Een onderzoek naar de effecten van MBSR bij 63 patiënten met longkanker en 44 van hun
partners liet zien dat patiënten in de MBSR minder psychische klachten rapporteerden dan patiënten in de
gebruikelijke zorggroep (Schellekens
2017).
Een andere door het Radboudumc Centrum voor Mindfulness uitgevoerd onderzoek naar de
effecten van online MBCT bij kanker stemt ook positief. In een groep van 245 patiënten met verschillende
kankerdiagnosen en in verschillende stadia van ziekte bleek individueel aangeboden begeleidde online MBCT, net
als groeps-MBCT, effectief is ten opzichte van gebruikelijke zorg in verminderen van psychische klachten (Compen 2018). Op de lange termijn
verbeterden psychische klachten verder (Cillessen,
2018).
SOLK - Somatisch onbegrepen lichamelijke klachten
Onderzoeken laten
sinds 2000 zien dat MBSR positieve effecten heeft op angst- en depressieve klachten bij mensen met kanker (Speca
et al. 2000). MBSR en MBCT hebben middelgrote hebben effecten op het verminderen van psychische klachten
in vergelijking met de gebruikelijke zorg (Cramer
et al. 2012; Piet, Würtzen, and Zachariae 2012; Zhang et al. 2016).
Recente
onderzoeken hebben ook verbeteringen gerapporteerd op angst voor terugkeer van kanker, pijn, vermoeidheid,
kwaliteit van leven en welzijn (Carlson et
al. 2013; Johannsen et al. 2016; Lengacher et al. 2016; van
der Lee and Garssen 2012). Daarnaast laten de eerste studies ook zien dat MBSR effectiever is in het
verminderen van psychische klachten dan actieve controlegroepen, zoals lotgenotengroepen en een
voedingseducatie programma (Carlson et al.
2013; Henderson et al. 2012).
Waar het merendeel van de studies met name vrouwen met borstkanker hebben onderzocht, kijken recente studies
ook naar andere populaties zoals prostaatkanker (Chambers
et al, 2016).
Ook het Radboudumc Centrum voor Mindfulness doet onderzoek naar mindfulness voor
kankerpatiënten. Een onderzoek naar de effecten van MBSR bij 63 patiënten met longkanker en 44 van hun
partners liet zien dat patiënten in de MBSR minder psychische klachten rapporteerden dan patiënten in de
gebruikelijke zorggroep (Schellekens
2017).
Een andere door het Radboudumc Centrum voor Mindfulness uitgevoerd onderzoek naar de
effecten van online MBCT bij kanker stemt ook positief. In een groep van 245 patiënten met verschillende
kankerdiagnosen en in verschillende stadia van ziekte bleek individueel aangeboden begeleidde online MBCT, net
als groeps-MBCT, effectief is ten opzichte van gebruikelijke zorg in verminderen van psychische klachten (Compen 2018). Op de lange termijn
verbeterden psychische klachten verder (Cillessen,
2018).
Hypochondrie - angst voor ziekte
Hypochondrie of ziekteangststoornis
houdt in dat een overmatige angst bestaat met het hebben of het krijgen van een ernstige ziekte, waarbij geen
of weinig lichamelijke klachten bestaan. De betrokkene vertoont daarbij excessief gezondheidsgerelateerd
gedrag (bijvoorbeeld het herhaaldelijk controleren van het lichaam op ziekte) of vermijding, zoals het
vermijden van doktersafspraken en ziekenhuizen. Er is nog weinig goed onderzoek gedaan naar het effect van
mindfulness bij deze groep patiënten.
Er is een onderzoek gedaan waarbij de effectiviteit van een 8
weekse durende MBCT mindfulnesstraining werd vergeleken met een controlegroep van personen met de diagnose
hypochondrie (McManus, Surawy, Muse,
Vasquez-Montes & Williams, 2012). Deelnemers hadden zowel direct na, als 1 jaar na de MBCT
mindfulnesstraining minder gezondheidsangst dan deelnemers uit de controlegroep. Minder mensen uit de MBCT
hadden direct na afloop en 1 jaar laten een formele diagnose van hypochondrie, in vergelijking met de controle
groep. De onderzoekers concluderen dat MBCT een geschikte toevoeging is aan de bestaande therapieën voor
patiënten met hypochondrie.
Zit jij veel in je hoofd, voel jij je vaak gespannen en moe? Wil je leren hoe je anders kunt omgaan met moeilijke dingen in je leven? Kortom, wil jij weer rust en ontspanning ervaren in je hoofd en lijf? Een 8-weekse individuele mindfulnesstraining is een mindful coachingsprogramma waarbij we inzoomen op jouw hulpvraag. Uiteraard nemen we daarin jouw eventuele valkuilen rond hoogsensitiviteit mee. Mindfulness is bewezen effectief bij stress, angst en depressie. Vergoeding is mogelijk.
Bereid aan jezelf te werken en graag eerst even kennismaken? Van harte welkom voor een gratis en vrijblijvend gesprek. Voor als je als HSP af wilt van je stressklachten, angst of burn-out en er voortaan uit wilt blijven. Of als je niet precies weet welk traject het beste bij jouw veranderwens past. Meer energie, minder angst en stress. Oftewel: ontspannen leven! Online of in mijn praktijk in Assen. Voel je welkom!
Je hebt een 8-weekse mindfulnesstraining gevolgd, die je goed heeft gedaan. Je bent bewuster gaan leven en voelt tegenwoordig beter hoe het met je gaat en wat je nodig hebt. Toch is het allemaal wat weggezakt en merk je dat je de laatste tijd niet meer zo lekker in je vel zit. Bovendien wil je verder met je persoonlijke groei. Je wilt vaker bewuste keuzes maken, die écht bij jou passen. Ook als dat spannend is.
Jouw HSP-hoofd maakt overuren. Dat volle, drukke hoofd geeft je een gevoel van spanning en onrust. Je staat altijd 'aan' en kunt je uitknop niet vinden. Deze mini-training brengt rust in je HSP-hoofd! Je leert op een eenvoudige, praktische manier kennismaken met mindfulness. Inclusief e-book met uitleg en oefeningen en een online leeromgeving met video's en geluidsbestanden.